Thema 1
Persoonsgerichte zorg
Ouderdom doet levens op enig moment kantelen. Zelfstandig wonen wordt een steeds grotere uitdaging, waarbij steeds meer zorg, begeleiding en behandeling nodig zijn. En als het echt niet meer lukt, volgt verhuizing naar een woonzorghuis. De komende jaren zetten we in op een stapsgewijze, gezamenlijke cliëntreis. Met steeds de focus op individueel maatwerk, om leven toe te voegen aan de dagen. Voor welbevinden thuis én bij De Waalboog.
Onze reis met de cliënt start nu vaak pas vlak vóór hun verhuizing naar De Waalboog. De ontwikkelingen in de samenleving en de wens van de burger vragen echter om een andere aanpak: mensen blijven langer thuis wonen. We gaan daarom ons eerste contact naar voren halen én verdiepen – thuis bij de cliënt en zijn naasten, en via structurele samenwerking met zorgprofessionals in de eerste lijn. Zo dragen we betrokken en deskundig bij aan (verlenging van) de periode waarin cliënten aangenaam thuis wonen. En ontstaat als vanzelf een geleidelijke voorbereiding op de (mogelijke) verhuizing naar De Waalboog. Natuurlijk kan ook de intramurale setting onderdeel zijn van de cliëntreis. Ook in deze reis staat de bewoner steeds opnieuw centraal; de bedoeling.
Eerste etappe cliëntreis: thuis
Thuis blijven wonen ondanks steeds complexere zorgvragen: het heeft voordelen, maar kan ook uitdagingen met zich meebrengen. Cliënten en hun mantelzorgers hebben vaak – en begrijpelijk – veel moeite met het groeiende aantal zorgprofessionals dat bij hen over de vloer komt. Vandaag de thuiszorg, morgen de wijkverpleegkundige en overmorgen een bezoek van de huisarts. Tegelijkertijd staan die eerstelijns zorgprofessionals nogal eens met de handen in het haar; zij missen de specifieke kennis van ouderdomsproblemen als dementie, waardoor hun hulp en begeleiding nogal eens minder effectief en efficiënt zijn dan bedoeld.
De Waalboog heeft met het team van Waalboog Thuis de expertise die soms zo gemist wordt bij uitstek in huis. En ook nog eens onder één dak, met korte lijntjes tussen de verschillende Waalboog-professionals, met een diversiteit aan disciplines. Door deze kennis en kunde eerder en structureler in te brengen, kunnen wij bijtijds meedenken over passende (technologische) oplossingen en vroegtijdig advies geven over begeleiding en behandeling bij bijvoorbeeld onbegrepen gedrag. Onze huisbezoeken en overleggen met de eerste lijn zijn in de toekomst steeds meer gericht op dat wat nú nodig is, en niet – zoals voorheen – vooral bedoeld als voorbereiding op verhuizing naar De Waalboog. We gaan bovendien onderzoeken of en hoe samenwerking met welzijnsorganisaties toegevoegde waarde kan hebben voor een verblijf thuis voor de cliënt. Zo komen we samen tot maatwerk, waardoor de eerstelijns ondersteuning doelgerichter en succesvoller uitpakt, mantelzorgers ademruimte houden en wij de cliënt echt leren kennen. En dat alles ruim voor verhuizing naar De Waalboog waarschijnlijk wordt, al komt die optie zeker niet per definitie aan de orde.
De Waalboog als gids
Als de gezondheid steeds ietsje verder achteruitgaat, weten ouderen en hun naasten: uiteindelijk kan verhuizing naar een woonzorghuis onvermijdelijk zijn. Ze zien daar vaak enorm tegenop. Mantelzorgers omdat ze falen ervaren: ze hadden het zo graag vol willen blijven houden. Cliënten omdat ze denken hun eigen leven en hobby’s te moeten opgeven. Omdat ze bang zijn de regie kwijt te raken. Onzeker zijn over de scheiding van hun geliefden en vrienden. Angst hebben dat ze letterlijk worden opgesloten. En terugschrikken bij het idee van een onbekende omgeving – zonder hun eigen spullen, en omringd door mensen die hen niet kennen.
We willen dat imago kantelen met de introductie van de reisgids: een persoonlijke Waalboog-professional die tijdens (vroegtijdige) huisbezoeken zicht geeft op de realiteit en mogelijkheden van Waalboog Thuis én wonen binnen De Waalboog. Deze gids is de coördinerende en verbindende schakel als onze professionals betrokken raken bij de cliënt: één aanspreekpunt voor de cliënt en diens naasten.
Tweede etappe cliëntreis: voorsorteren
De reisgids maakt uitgebreid kennis en brengt heel precies in kaart wie de cliënt is, en wat diens wensen, mogelijkheden en uitdagingen zijn. Door oprecht nieuwsgierig een open gesprek te hebben met de cliënt en zijn naasten, kunnen we aansluiten op de behoeften van de cliënt. Zo bepalen we samen wat nodig is, maar vooral ook wat we juist nog niet in de startblokken hoeven te zetten.
De gids kijkt bovendien naar de mensen om de cliënt heen. Is het netwerk minimaal of is er nog een vertrouwde ‘kluit’ van lieve familieleden, gezellige buren, vrienden en fietsmaatjes? En als dat laatste het geval is: welke rol spelen die mensen dan precies? De gids brengt de grootte van de kluit in kaart en helpt om die te behouden, ook als het leven steeds verder mocht kantelen.
Van Zorgen voor
naar Zorgen dat
De reisgids waakt ook over de mantelzorgers. Wat hebben zij nodig? De gids denkt mee over de mogelijkheden van dagbesteding of dagbehandeling dichtbij huis – en niet per se verbonden aan De Waalboog – of regelt een logeermoment. Dat geeft de naasten wat ademruimte en biedt de cliënt de kans om voorzieningen binnen de ouderenzorg voorzichtig te ontdekken. Hoe meer mensen ‘aan boord’ blijven, hoe beter: allemaal samen vormen ze de kluit van de levensboom van de cliënt. Iedere wortel, iedere vruchtbare korrel aarde, zorgt voor het welbevinden van de cliënt en een zo passend mogelijk vervolg van het leven.
Derde etappe cliëntreis: wonen bij De Waalboog
Wij hebben zo onze eigen aanpak bij De Waalboog. Vaak zinvol, want die aanpak biedt houvast bij het bieden van goede zorg en behandeling en zorgt voor de structuur die veel van de bewoners zo nodig hebben. Maar tegelijkertijd staan werkwijzen, protocollen en regelgeving nogal eens in de weg van de bedoeling: daadwerkelijk welbevinden van de bewoners, vanaf dag 1. We passen daarom ook onze intramurale zorg en behandeling aan waar wenselijk. Loslaten wat we ‘nu eenmaal’ gewend zijn als dat niet bijdraagt. Wég van de gebaande paden als we daarmee beter aansluiten bij de bewoner. En als één team samenwerken met de mantelzorgers en naasten, die zoveel toe kunnen voegen. Dat vraagt om een stevige verandering in denken en doen: een fikse uitdaging.
“ Henk en Ria Krooswijk zijn ruim 62 jaar samen. Al die jaren deelden ze een bed. Sinds Henk verhuisd is naar De Waalboog slapen ze apart. Ineens van alles naar niets. Ria heeft haar nachtrust terug, maar het bed voelt leeg. Ook Henk heeft moeite met de situatie: vooral ‘s nachts mist hij de vertrouwde aanwezigheid van zijn vrouw. De oplossing is eigenlijk heel eenvoudig, als we samen het oude denken maar los durven laten. Want wat maakt het uit dat Ria geen ZZP-indicatie heeft? Wie heeft er last van dat er soms twee mensen op Henks kamer liggen? Dus húp, gewoon een extra bed aanklikken, een paar nachten per week. ”
Leven toevoegen aan de dagen
In woonzorghuizen, en ook in De Waalboog, draait het van oudsher om zorgen vóór. Zorgprofessionals nemen bewoners en hun mantelzorgers van alles uit handen, met de beste bedoelingen. En toch gaan we het anders doen. De regie blijft bij de bewoner en mantelzorger, zoals zij hun leven lang al gewend zijn. Het is aan hen om te beslissen wat ze zelf kunnen en willen (blijven) doen. Mensen willen de ruimte hebben om betekenisvol te zijn, om leven toe te voegen aan hun dagen. Binnen De Waalboog willen we invulling geven aan het ervaren van welbevinden in aansluiting bij iedere individuele bewoner en zijn naasten; het SPF-model ondersteunt de teams hierbij. Dat alles vraagt om een omslag binnen De Waalboog.
De eerste uitdaging: minder zorgen vóór, meer zorgen dát. En de tweede: wat durven inleveren op veiligheid ten gunste van vrijheid. Wat is daarvoor nodig? Nog beter onze plek vinden naast bewoners en hun naasten – om precies daar hulp te bieden waar die nodig is.
Betekenisvol
blijven
“ Hans van Kesteren was gisteren zoek. Na de lunch ging hij even een ommetje maken, zoals hij zo vaak doet. De tijd ging voorbij, maar Hans bleef weg. Een zoektocht op het terrein en in de wijk leverde niets op. Wat nu? De politie waarschuwen? Maar toen ineens: daar was Hans weer. Hij had die middag de bus gepakt naar zijn vriend Cor en hem ouderwets gezellig geholpen in de moestuin. Had dit uitje fout kunnen aflopen? In theorie wel, maar is dat risico zo groot dat je Hans’ vrijheid daarvoor moet inperken? Wij pakken dat liever anders aan, in overleg met de mantelzorger: Hans mag gewoon onbegeleid naar buiten en Cor laat het voortaan even weten als zijn vriend een verrassingsbezoekje brengt. ”
Bewoner is leidend; de organisatie volgt
De voorgenomen omslag begint bij oprechte nieuwsgierigheid om te ontdekken wie de bewoner en zijn naasten zijn. Om vervolgens ruimte te maken voor een passend vervolg op maat. Zonder het keurslijf van hoe wij onze intramurale zorg ‘nu eenmaal’ georganiseerd hebben. Want al start onze dagdienst om zeven uur: mevrouw Hubers slaapt graag uit. En onze protocollen mogen dan allerhande medische evaluaties voorschrijven: meneer Jovanovic heeft veel meer behoefte aan een gesprek over zingeving. En het is natuurlijk geweldig dat De Waalboog een afdeling Schoonmaak heeft, maar niet voor mevrouw Ten Pas: als zij zelf poetst, voelt ze dat ze ertoe doet. Tegelijkertijd zijn er veel bewoners als mevrouw Van Pinxteren: zij heeft houvast aan een voorspelbare dagstructuur met zorg, maaltijden, dagbesteding en bezoek op vaste momenten.
Persoonlijke wensen
mogelijk maken
Multidisciplinaire teams aan zet
De kunst is om al die verschillende mensen en wensen een plek te geven binnen de cliëntreis, en wel zó dat ze echt bijdragen aan het welbevinden van iedere individuele bewoner. We werken daarom met zelforganiserende teams. Het zijn tenslotte de professionals op de werkvloer, die zien wat nodig of overbodig is. De zorgteams van alle afdelingen hebben ieder een eigen multiprofessioneel samengesteld kernteam, dat helpt met de vertaalslag van het Waalboogbrede beleid naar specifieke invulling voor het afdelingsbeleid. Deskundig beleid dat in samenspraak tot stand komt – van binnenuit, samen met de bewoners en hun mantelzorgers.
Na jarenlang ‘zorgen voor’ is het een hele omslag naar ‘zorgen dat’. Ingesleten standaarden, schotten in de financiering, de dwang van het elektronisch cliëntendossier (ECD) en bijvoorbeeld ons besluitvormingssysteem, kunnen een rem zetten op wat zorgteams zien en tot onderdeel willen maken van de cliëntreis.
Het is dan ook zaak de teams te helpen om ons zelfgecreëerde, institutionele denken en doen los te laten. Om hen een alternatief fundament te bieden, waarop ze kunnen bouwen. Om de Cliëntenraad en de Ondernemingsraad daar nauw bij te betrekken. Om financiële of praktische obstakels uit de weg te ruimen, als dromen dreigen vast te lopen. We willen medewerkers comfort bieden zelf regie te nemen, juist ook als bedachte oplossingen anders uitpakken dan bedoeld. Waar het op neer komt: vrij spel voor de voorlopers om de cliëntreis met lef in te vullen, en hen voldoende water en licht geven voor gezamenlijke groei en ontwikkeling.
Expeditie informele zorg
De zorgteams hebben alle vrijheid om op hun afdelingen te experimenteren met de invulling van de cliëntreis. Daarnaast wordt één grotere expeditie ondernomen: een ontdekkingsreis naar manieren om informele zorg vast onderdeel te laten worden van de zorgteams. We noemden eerder het belang van de ‘kluit’: mantelzorgers en andere naasten kunnen enorm bijdragen aan het welbevinden en de eigen regie van bewoners. Welke rol hadden zij toen de cliënt nog thuis woonde? Hoe kunnen ze blijven doen wat ze deden: wat moet De Waalboog dan toevoegen? Hoe passen we alles in elkaar, ook om samen het hoofd te bieden aan de krapte op de arbeidsmarkt? Slim benutten van elkaars kracht, daar gaan we voor!
